ΜΚΟ ονομάζονται όλοι οι Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί ή αλλιώς οι Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί. Ο ορισμός τους ποικίλει ανά χώρα, αλλά κατά γενική ομολογία πρόκειται για ιδιωτικούς οργανισμούς, που δεν ελέγχονται από κυβερνήσεις. Στο καταστατικό τους καταγράφονται κοινωνικοί ή δημόσιοι σκοποί κι έχουν κανονικά κέρδη, όπως μία απλή επιχείρηση, αλλά τα κέρδη δεν διανέμονται στους μετόχους ή τα μέλη του ΔΣ. Αντιθέτως επανεπενδύονται για την εκπλήρωση των σκοπών της ΜΚΟ.
ΜΚΟ, που στηρίζονται κατά βάση στον εθελοντισμό των συμμετεχόντων/εργαζομένων, υπάρχουν σε όλο τον κόσμο και ασχολούνται με διάφορα κοινωνικά ζητήματα, όπως το περιβάλλον, την φτώχεια, την υγεία, τον πολιτισμό, τις τέχνες, τον αθλητισμό κ.α.
Υπάρχουν, βεβαίως, διάφοροι τύποι ΜΚΟ και η νομική τους μορφή εξαρτάται από το εκάστοτε Νομικό πλαίσιο μιας χώρας.
Τί μορφές ΜΚΟ υπάρχουν στην Ελλάδα;
Το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα για την «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία» ορίζεται από το Νόμο 4430/2016 και υπάρχουν οι εξής μορφές που μπορείτε να ιδρύσετε:
- Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.), οι οποίες διακρίνονται σε:
i. Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης Ευάλωτων Ομάδων, οι οποίες επιδιώκουν την ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή, των ατόμων που ανήκουν στις Ευάλωτες Κοινωνικές Ομάδες. Ποσοστό 30% κατ’ ελάχιστον των μελών και των εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές ανήκουν υποχρεωτικά σε αυτές τις κατηγορίες.
ii. Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης Ειδικών Ομάδων, οι οποίες επιδιώκουν την ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ατόμων που ανήκουν στις Ειδικές Ομάδες Πληθυσμού. Ποσοστό 50% κατ’ ελάχιστον των μελών και των εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές ανήκουν υποχρεωτικά σε αυτές τις κατηγορίες.
iii. Κοιν.Σ.Επ. Συλλογικής και Κοινωνικής Ωφέλειας, οι οποίες αναπτύσσουν δραστηριότητες «βιώσιμης ανάπτυξης», ή και παρέχουν «κοινωνικές υπηρεσίες γενικού ενδιαφέροντος». - Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.), οι οποίοι θεωρούνται αυτοδικαίως Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Ένταξης.
- Συνεταιρισμοί Εργαζομένων, οι οποίοι είναι Αστικοί Συνεταιρισμοί του Νόμου 1667/1986 με εμπορική δραστηριότητα, κι έχουν ως καταστατικό σκοπό τη «συλλογική ωφέλεια». Μέλη τους είναι αποκλειστικά και μόνο φυσικά πρόσωπα, τα οποία επιθυμούν να βιοποριστούν, παράγοντας από κοινού αγαθά και υπηρεσίες για τρίτους. Μέλος ενός Συνεταιρισμού Εργαζομένων δεν μπορεί να είναι μέλος άλλου Συνεταιρισμού Εργαζομένων.
- Οποιοδήποτε άλλο μη μονοπρόσωπο νομικό πρόσωπο, όπως οι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί, Αστικοί Συνεταιρισμοί, Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Πώς μπορώ να ιδρύσω ΜΚΟ στην Ελλάδα;
-ΙΔΡΥΣΗ ΚΟΙΝΣΕΠ:
Η σύσταση μιας ΜΚΟ απαιτεί επίσημες διαδικασίες εγκατάστασης και ουσιαστικές δράσεις προγραμματισμού για την έναρξη και την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων της. Τα βήματα για ύδρηση ΜΚΟ:
- Εγγραφή στο Γενικό Μητρώο Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (https://kalo.gov.gr/).
- Η συμμετοχή και η υπογραφή του καταστατικού από τουλάχιστον πέντε (5) φυσικά ή νομικά πρόσωπα αν πρόκειται για Κοιν.Σ.Επ. Συλλογικής και Κοινωνικής Ωφέλειας, από τουλάχιστον επτά (7) αν πρόκειται για Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης και τουλάχιστον από τρεις (3) αν πρόκειται για Συνεταιρισμούς Εργαζομένων.
- Το καταστατικό του φορέα θα πρέπει να περιέχει και να εξειδικεύει:
Α) Την επωνυμία, την έδρα και το σκοπό της Κοιν.Σ.Επ..
Β) Για τα φυσικά πρόσωπα: τα ονοματεπώνυμα, τις διευθύνσεις κατοικίας, τους Α.Φ.Μ. των ιδρυτικών μελών και αντίστοιχα για τα νομικά πρόσωπα: την επωνυμία, την έδρα, τον Α.Φ.Μ. και τον αριθμό Γ.Ε.Μ.Η..
Γ) Τους όρους εξόδου και εισόδου των μελών και τους λόγους αποβολής ενός μέλους.
Δ) Την έκταση της ευθύνης των μελών.
Ε) Το ύψος της συνεταιριστικής μερίδας.
ΣΤ) Τον ορισμό της προσωρινής Διοικούσας Επιτροπής που θα μεριμνήσει για την έγκρισή του και τη σύγκληση της πρώτης γενικής συνέλευσης για ανάδειξη των οργάνων διοίκησης της Κοιν.Σ.Επ.
-ΙΔΡΥΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ:
Η σύσταση Αγροτικού Συνεταιρισμού απαιτεί τη σύνταξη καταστατικού και την υπογραφή του από είκοσι (20) τουλάχιστον πρόσωπα καθώς και την καταχώρηση του καταστατικού στο βιβλίο μητρώου αγροτικών συνεταιρισμών που τηρείται στο Ειρηνοδικίο της έδρας του συνεταιρισμού. Το καταστατικό του Αγροτικού Συνεταιρισμού θα πρέπει να περιέχει και να εξειδικεύει:
Α) Το ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο ή επωνυμία, κατοικία ή έδρα των ιδρυτικών μελών και τον Αριθμό Φορολογικού Μητρώου τους.
Β) Την επωνυμία, τον διακριτικό τίτλο και την έδρα του Αγροτικού Συνεταιρισμού.
Γ) Τoν σκοπό και τις δραστηριότητες του Αγροτικού Συνεταιρισμού.
Δ) Τις προϋποθέσεις εισόδου, εξόδου και διαγραφής των μελών, καθώς και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις αυτών.
Ε) Τo κεφάλαιο του Αγροτικού Συνεταιρισμού, τον αριθμό των συνεταιρικών μερίδων, το ύψος της αξίας των μερίδων.
ΣΤ) Το συνολικό αριθμό των υποχρεωτικών μερίδων – ψήφων, που μπορεί να αποκτήσουν τα μέλη του Αγροτικού Συνεταιρισμού.
Ζ) Την έκταση ευθύνης των μελών.
Η) Τη διαδικασία εκλογής, τους όρους σύγκλησης και λειτουργίας, καθώς και τις αρμοδιότητες των οργάνων διοίκησης του Αγροτικού Συνεταιρισμού (Γενική Συνέλευση, Διοικητικό Συμβούλιο και Εποπτικό Συμβούλιο).
Θ) Τον καθορισμό των ελαχίστων ποσοστών επί των πλεονασμάτων χρήσης για τον σχηματισμό αποθεματικών.
Ι) Τη χρονική διάρκεια του Αγροτικού Συνεταιρισμού.
ΙΑ) Τον ορισμό προσωρινής διοίκησης για την έγκριση του καταστατικού και τον χρόνο σύγκλησης της πρώτης Γενικής Συνέλευσης, για την ανάδειξη των οργάνων διοίκησης.
ΙΒ) Τους ελεγκτές της πρώτης διαχειριστικής χρήσης.
ΙΓ) Τη λύση και εκκαθάριση του Αγροτικού Συνεταιρισμού.
-ΙΔΡΥΣΗ ΑΣΤΙΚΗΣ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ:
Η ίδρυση μιας Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας απαιτεί:
- Μία σύμβαση (άρθρο 741 Α.Κ.) μεταξύ των εταίρων (τουλάχιστον δύο), η οποία αποτελεί και το καταστατικό της εταιρείας και υπογράφεται από τους ιδρυτές – εταίρους. Το περιεχόμενο της σύμβασης περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τα στοιχεία των εταίρων, την έδρα της εταιρείας, την επωνυμία της, τον επιδιωκόμενο σκοπό (ο οποίος μπορεί και να είναι εμπορικός), το μετοχικό κεφάλαιο και τη συμμετοχή των εταίρων σε αυτό καθώς και τη διάρκεια και την εκπροσώπηση της εταιρείας.
- Εγγραφή (άρθρο 251 του νόμου 4072/2012) της ιδρυτικής πράξης (εταιρική σύμβαση) με τη συμμετοχή όλων των εταίρων στο ΓΕΜΗ. Αυτή η πράξη αποτελεί συστατικό της δημιουργίας του νομικού προσώπου.
Από πού χρηματοδοτούνται οι ΜΚΟ;
Πολλές ΜΚΟ στηρίζονται κατά κύριο λόγο σε διάφορες χρηματοδοτήσεις, καθώς οι Οργανισμοί αυτοί δικαιούνται επιδοτήσεις από διάφορα Ευρωπαϊκά -και Παγκόσμια- (Επιχειρησιακά) Προγράμματα. Ωστόσο, πολλές ΜΚΟ λειτουργούν όπως μία απλή επιχείρηση κι εξασφαλίζουν τη λειτουργικότητά τους από συνδρομές μελών, παροχή υπηρεσιών, πώληση προϊόντων, δωρεές, χορηγίες, εράνους κ.λπ..