Για τον σωστό σχηματισμό μίας πρότασης είναι (σχεδόν πάντα) απαραίτητη η χρήση ενός ρήματος, ενός υποκειμένου κι ενός αντικειμένου ή κατηγορούμενου.
- Το ρήμα: Δηλώνει ότι κάτι κάνω ή βρίσκομαι σε μία κατάσταση.
- Το υποκείμενο: Δείχνει ποιος κάνει κάτι ή βρίσκεται σε μία κατάσταση.
- Το αντικείμενο: Δηλώνει που μεταβαίνει η ενέργεια που εμπεριέχει το ρήμα.
- Το κατηγορούμενο: Προσδίδει ιδιότητα ή χαρακτηριστικό στο υποκείμενο με τη βοήθεια συνδετικών ρημάτων.
Ένας εύκολος τρόπος να ξεχωρίζετε το υποκείμενο και το κατηγορούμενο από το αντικείμενο είναι με την πτώση τους. Υποκείμενο και κατηγορούμενο είναι σε ονομαστική, ενώ το αντικείμενο είναι σε αιτιατική.
Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό, επίθετο ή μετοχή και χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες: Απλό, επιρρηματικό και προληπτικό κατηγορούμενο.
Παράδειγμα:
- Ο Γιώργος έγινε Δήμαρχος.
Ρήμα: Έγινε. Υποκείμενο: Γιώργος. Κατηγορούμενο: Δήμαρχος. - Ο Γιώργος πέταξε μία πέτρα.
Ρήμα: Πέταξε. Υποκείμενο: Γιώργος. Αντικείμενο: Πέτρα.