Ιωάννα είναι θηλυκό του ονόματος Ιωάννης. Το όνομα Ιωάννης είναι το δεύτερο δημοφιλές όνομα (μετά τον Γιώργο) στην Ελλάδα. “Σπίτι χωρίς Γιάννη προκοπή δεν κάνει”, λέει μια παροιμία.
Το ίδιο όνομα με διαφορετικές προφορές φυσικά συναντάται στις γλώσσες όλου του κόσμου.
Ο πιο γνωστός Ιωάννης είναι ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και η πιο γνωστή Ιωάννα είναι η Ιωάννα της Λωρραίνης ή Ζαν ντ’ Αρκ. Υπάρχει ακόμα η Πάπισσα Ιωάννα, για την οποία πολλοί συγγραφείς του Μεσαίωνα υποστηρίζουν ότι ανέβηκε στον Παπικό Θώκο ως Πάπας Ιωάννης.
Υποκοριστικά της Ιωάννας είναι: Γιάννα, Γιαννούλα, Γιοβάνα, Τζιοβάνα, Ιβάνα, Ιβάννα, Νανά, Νίνα, Νίτσα, Νούλα, Νούλια, Χάννα κλπ.
Οι περισσότερες πηγές θεωρούν ότι ο Ιωάννης (Ιωάννα) είναι εξελληνισμένος τύπος του Εβραϊκού ονόματος Γιεχόαναν ή Γιοχάναν ή Γιοάναν (Yochanan) που σημαίνει «παρά Θεώ εύρον χάριν» ή “δώρο”.
Γιαβάν όμως στα Εβραϊκά λέγονται οι Ίωνες, δηλαδή οι Έλληνες. Γεγονός που μας οδηγεί να ερευνήσουμε την Ελληνική ρίζα του ονόματος “Ιωάννης” και “Ιωάννα”.
Στους “Πέρσες” του Αισχύλου συναντάται η λέξη “ιωά” που σημαίνει “ιώ”. Είναι επιφώνημα που χρησιμοποιείται ως επίκληση για βοήθεια (από το θεό). Στην Λατινική του εκδοχή είναι το “io”.
Ιώ ήταν η κόρη του Ινάχου. Στο Άργος λεγόταν “ιώ” και η σελήνη.
Ο Ίων ήταν γιος του Ξούθου και της Αθηναίας Κρεούσης, εκ θεού δε, γιος του Απόλλωνα και εγγονός του Έλληνα.
Ο Ίων ετυμολογείται από τη μετοχή “ιών” του ρήματος “ειμί”. Από το “Ίων” προέρχονται οι Ίωνες και η χώρα τους η Ιωνία, εξ ου Ιάουνα και Γιουνάν, στα Εβραϊκά δε, Γιαβάν. Ουινίν λέγονται οι Έλληνες (Ίωνες) της Αιγύπτου.
Από τους Ίωνες προήλθε ο Ιανός, ο διπρόσωπος θεός των Ρωμαίων. Που σε παλιότερες αναπαραστάσεις του εμφανιζόταν με το μισό πρόσωπο ξυρισμένο και το άλλο μισό αξύριστο.
Ο Αθαν. Σταγειρίτης γράφει: “Ο Ιανός, ο αρχαιότατος βασιλεύς της Ιταλίας, ήτο Έλλην το γένος και υιός του Απόλλωνος και της Κρεούσης, θυγατρός του Ερεχθέως βασιλέως των Αθηνών”. Και παρακάτω: “Έλλην ων, ήλθεν εις την Ιταλίαν 150 χρόνους προ του Αινείου”.
Ο Ιανός (Ianus) είναι ένας από τους παλαιότερους θεούς των Ρωμαίων. Στην Ετρουσκική μυθολογία, αντιστοιχεί στον θεό Άνι.
Τον θεωρούσαν Φύλακα των Εισόδων και των Εξόδων κι εννοούσαν ότι: Διαβαίνει κανείς μια πύλη, μια πόρτα ή μια γέφυρα, προκειμένου να βρεθεί σε ένα νέο τόπο. Γι’ αυτό και είναι προφανής η σύνδεση του Ιανού με την Ετρουσκική λέξη janua, που σημαίνει θύρα.
Από τον Ιανό προέρχεται το όνομα του πρώτου μήνα του έτους, ο Ιανουάριος.
Το επιφώνημα “ιωά” ή “ιώ” του Αισχύλου, είναι το “io” των Ρωμαίων. Το “io” και το “Ani” κάνει τον Ιωάννη, δηλαδή τον Ιανό.
Παρατηρούμε ότι στα Εβραϊκά η λέξη Yochanan είναι ένα από τα ονόματα του Θεού, το ίδιο ακριβώς συμβαίνει όμως και στα Λατινικά. Δεν είναι μόνο η Ιωνική (Ελληνική) ρίζα που συνδέει τον Yochanan (Ιωάννη) και τον Ιανό, αλλά και η ίδια ακριβώς έννοια της επίκλησης για βοήθεια (στο θεό). Άρα ο Ιωάννης και η Ιωάννα, δεν είναι Εβραϊκό όνομα, καθώς επικράτησε να λέγεται, λόγω του Ιωάννη του Προδρόμου. Είναι Ελληνικό όνομα. Πρόκειται δηλαδή για εξεβραϊσμένο (και εκλατινισμένο) όνομα και όχι εξελληνισμένο.
Το όνομα Ιωάννης και Ιωάννα σημαίνει “αυτός (ή αυτή) που βοηθά για να βρούμε το δρόμο μας”, ο αρωγός. Δεν είναι τυχαίο που και ο Ιωάννης ο Βαπτιστής λεγόταν “Πρόδρομος”.