«Καθήκον» σημαίνει: Αυτό που οφείλω να πράξω. Αυτό που πράττω πέρα από κάθε ατομικό υπολογισμό, αδιαφορώντας για κάθε τίμημα, υπακούοντας πάση θυσία στον γραπτό ή τον άγραφο νόμο, ακολουθώντας την συνείδησή μου, την εθνική ή την θρησκευτική. Έκανα, κάνω ή θα κάνω κάθε τι που επιβάλλει η ιδιότητα του οικογενειάρχη, του πατριώτη, το επάγγελμά μου, η Δημόσια Υπηρεσία στην οποία εργάζομαι, η κοινωνία, η ηθική, η ευθύνη που γραπτώς ή διά λόγου ανέλαβα.
Όλες αυτές οι έννοιες και άλλες ακόμα συνθέτουν την ευρύτερη έννοια της λέξης «καθήκον».
Λανθασμένα το καθήκον θεωρείται συνώνυμο του χρέους ή της υποχρέωσης. Το καθήκον έχει πίσω του ένα ολόκληρο σύστημα αξιών, περιέχει την αδιαφορία για το πιθανό τίμημα, φτάνει ακόμα και μέχρι τη θυσία, εν αντιθέσει με την υποχρέωση που έχει πίσω της μια τυπική συμφωνία ή μια σύμβαση που έγινε και πρέπει να εκπληρωθεί βάσει των προσυμφωνημένων όρων.
Κάποιες φορές το ένα καθήκον συγκρούεται με άλλο. Π.χ. Το καθήκον του δικαστή που ορκίστηκε να εφαρμόζει το νόμο, έρχεται σε σύγκρουση με το καθήκον του πατέρα που προστατεύει την οικογένειά του, στην περίπτωση που μέλος της οικογένειας είναι ένοχο για κάποια εγκληματική πράξη.
Το καθήκον είναι μια κοινωνική αξία, ένα κοινωνικό αγαθό, η αρετή μιας κοινωνίας, ο πολιτισμός της.
Το καθήκον είναι η αίσθηση ευθύνης που έχει το άτομο. Ο Καντ θεωρεί ότι το καθήκον δεν αποτελεί «ευχάριστη υπόθεση και πολλές φορές αντιβαίνει στις κλίσεις μας και στις επιθυμίες». Είναι μια «αναγκαιότητα, η οποία προκύπτει από σεβασμό στον ηθικό νόμο», ανεξάρτητα από συναισθήματα, κλίσεις και περιστάσεις.
Η λέξη «καθήκον» προέρχεται ετυμολογικά από το αρχαίο ρήμα καθήκω (κατά + ήκω) και σημαίνει «αρμόζω» ή «είμαι κατάλληλος για κάτι».
Σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο, «όσα λόγος αιρεί ποιείν», δηλαδή «όσα ο νους προτιμά να πράξει», αυτό είναι το καθήκον.
Οι Στωικοί φιλόσοφοι πίστευαν ότι καθήκον του ανθρώπου είναι να θέσει τον εαυτό του σε αρμονία με το Σύμπαν και ότι η ανθρώπινη φύση είναι τμήμα της παγκόσμιας φύσης που καθοδηγείται από την Λογική. Ο Στωικισμός ήταν ένα φιλοσοφικό ρεύμα που άνθισε μεταξύ 300 και 250 π.Χ. στην Αθήνα.