«Τω χρόνω» είναι δοτική πτώση του ουσιαστικού «ο χρόνος».
Η φράση «συν τω χρόνω» σημαίνει κυριολεκτικά «με το πέρασμα του χρόνου».
Με τη λέξη «χρόνος» δεν νοείται το έτος, αλλά ο καιρός, ο οποίος περιέχει πολλά έτη. Είναι αυτό που ονόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες «μεγάλο ενιαυτό» ή το ανάλογο που είχαν οι Μάγια, το baktun.
Όταν λέμε δηλαδή «με το πέρασμα του χρόνου», εννοούμε στην ουσία «με το πέρασμα του καιρού».
Με τον «καιρό» δεν νοείται η εποχή του έτους, αλλά η εποχή της Ιστορίας ή του Πολιτισμού, που περιλαμβάνει πολλά έτη, ενίοτε δε και δεκαετίες, μπορεί κι αιώνες.
«Με το πέρασμα του καιρού» νοούνται επίσης οι αλλαγές στα ήθη και τα έθιμα, νοούνται ακόμα οι μεταβολές των κοινωνικών αξιών, αλλά και οι συνήθειες που τώρα μεν απαγορεύονται, κάποτε ωστόσο θα επιτρέπονται.
Ο «καιρός» εδώ έχει την έννοια του ιστορικού κύκλου, ο οποίος δεν ορίζεται από το ημερολόγιο (που παρακολουθεί την κίνηση της γης γύρω από τον ήλιο) αλλ’ από τα γεγονότα που ορίζουν μια ιστορική εποχή.
Με την λέξη «χρόνος», που σημαίνει «καιρός», υπονοείται επίσης «το πλήρωμα του χρόνου», το κλείσιμο του κύκλου, η ολοκλήρωσή του.
Η φράση «συν τω χρόνω» χρησιμοποιείται για οτιδήποτε μπορεί ή πρέπει να ωριμάσει με βάση τις συνθήκες του κοινωνικού ή του φυσικού περιβάλλοντος, υπάρχει μέσα σε αυτές ή κινείται παράλληλα με αυτές. Δε μπορείς να κάνεις κάτι πριν την ώρα του, δε γίνεται νωρίτερα, θα γίνει, αν ή όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες, όταν θα μπορεί να εναρμονίζεται με αυτές.
Η φράση εμπεριέχει την βεβαιότητα ότι οι συνθήκες θ’ αλλάξουν, γιατί αλλάζουν πάντα. Και, όταν αλλάξουν, θα γίνει και αυτό που θα παρακολουθεί «κατά πόδας» τις συνθήκες.
Η έννοια του άλλου καιρού που δηλώνει η φράση «συν τω χρόνω», αποτυπώνεται στον λαϊκό θρύλο του «μαρμαρωμένου βασιλιά» που θ’ αναστηθεί για να πάρει την Κωνσταντινούπολη από τους Τούρκους: «Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θά ’ναι».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τί σημαίνει η φράση «το πλήρωμα του χρόνου»;